Trazodon vs doksepina w leczeniu bezsenności – analiza skuteczności

Czy struktura badania przemawia do skuteczności terapii?

Badanie retrospektywne kohortowe przeprowadzone na oddziale psychiatrycznym dla dorosłych w ośrodku akademickim oceniało skuteczność i tolerancję trazodonu 100 mg w porównaniu z doksepina 25 mg u pacjentów, którzy wcześniej nie uzyskali odpowiedniej poprawy po zastosowaniu trazodonu 50 mg. Badanie objęło 122 pacjentów hospitalizowanych między lipcem 2020 a czerwcem 2022 roku, z których 54 otrzymało trazodon 100 mg, a 68 doksepinę 25 mg.

Populacja badana składała się z dorosłych pacjentów psychiatrycznych (średni wiek około 40 lat), głównie z rozpoznaniem zaburzeń depresyjnych (50-63%), zaburzeń afektywnych dwubiegunowych (łącznie około 20%) oraz schizofrenii i zaburzeń schizoafektywnych (6-15%). Obie grupy były porównywalne pod względem charakterystyki demograficznej, diagnoz psychiatrycznych oraz wcześniejszego i równoczesnego stosowania leków o potencjale sedatywnym.

Jak trafnie leczyć bezsenność u pacjentów psychiatrycznych?

Bezsenność jest jednym z najczęstszych problemów zgłaszanych przez pacjentów z zaburzeniami psychiatrycznymi, a współistniejąca bezsenność może negatywnie wpływać na odpowiedź na leczenie i nasilać objawy związane ze współistniejącymi schorzeniami. Mimo jej powszechności i wpływu na leczenie, istnieją ograniczone badania dotyczące leczenia bezsenności w mieszanej populacji pacjentów psychiatrycznych hospitalizowanych. Zgodnie z wytycznymi praktyki klinicznej, podejściem pierwszego rzutu są strategie niefarmakologiczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna bezsenności, jednak te podejścia wymagają zasobów, które często są niedostępne i mogą nie być odpowiednie dla ciężko chorych pacjentów w warunkach szpitalnych.

Trazodon jest lekiem przeciwdepresyjnym o działaniu sedatywnym, którego proponowany mechanizm poprawy snu polega na antagonizmie receptorów serotoniny 5-HT2. Jest jednym z najczęściej stosowanych leków nasennych w warunkach psychiatrycznych ze względu na brak ryzyka uzależnienia, niski koszt i względne bezpieczeństwo. Doksepina to inny lek przeciwdepresyjny o właściwościach przeciwhistaminowych, często stosowany jako alternatywa dla trazodonu ze względu na podobnie niskie ryzyko nadużywania i bezpieczny profil działań niepożądanych.

Co mówią wyniki leczenia trazodonem i doksepiną?

Głównym punktem końcowym badania było niepowodzenie leczenia, definiowane jako konieczność zwiększenia dawki (wskazująca na niedostateczną skuteczność), zmniejszenia dawki (wskazująca na słabą tolerancję), zmiany na alternatywny lek lub odstawienia leku. Niepowodzenie leczenia odnotowano u 35,2% pacjentów w grupie trazodonu i 41,2% w grupie doksepiny, różnica nie była statystycznie istotna (p = 0,58). Większość niepowodzeń leczenia wynikała z niedostatecznej skuteczności, a tylko niewielka część z działań niepożądanych. Zaobserwowane działania niepożądane prowadzące do odstawienia leku obejmowały senność następnego dnia (1 pacjent w grupie trazodonu i 2 w grupie doksepiny) oraz zaparcia (1 pacjent w grupie doksepiny).

Drugorzędowe punkty końcowe obejmowały subiektywną jakość snu, subiektywny całkowity czas snu, szacowany obiektywny całkowity czas snu, szacowany czas do zaśnięcia, czuwanie po zaśnięciu i przebudzenia w nocy. Nie wykazano statystycznie istotnych różnic między grupami w żadnym z tych parametrów. Pacjenci stosujący trazodon mieli nieistotnie statystycznie wyższy odsetek dni z subiektywnie dobrym snem (0,66 vs 0,63), podczas gdy pacjenci stosujący doksepinę wykazywali nieistotnie statystycznie dłuższy czas snu (subiektywny: 6,36 vs 6,08 godzin; obiektywny: 7,67 vs 7,48 godzin), krótszy czas zasypiania (64,9 vs 74,9 minut), mniej czasu czuwania po zaśnięciu (24,1 vs 29,5 minut) i mniej przebudzeń w nocy (0,64 vs 0,69).

Jakie wnioski i ograniczenia wynikają z badania?

Autorzy podkreślają, że jest to pierwsze badanie porównujące trazodon i doksepinę jako leki nasenne. Wyniki sugerują, że po niepowodzeniu leczenia trazodonem 50 mg, zarówno trazodon 100 mg, jak i doksepina 25 mg mogą być rozważane jako odpowiednia terapia drugiego rzutu. Warto zauważyć, że dawki stosowane w badaniu nie są zgodne z zaleceniami w wytycznych praktyki klinicznej dotyczących bezsenności, które zwykle zalecają niższe dawki doksepiny (3-6 mg). Większość wytycznych opiera swoje zalecenia na dawkach doksepiny 3 lub 6 mg, ponieważ te dawki mają najwięcej danych potwierdzających skuteczność.

Metody zbierania danych w badaniu obejmowały dokumentację medyczną, w tym zapisy dotyczące jakości snu dokonywane codziennie przez personel pielęgniarski oraz obserwacje pacjentów co 15 minut. Subiektywna jakość snu była dokumentowana przy użyciu ustrukturyzowanych zwrotów, takich jak “spokojny” lub “cichy z łatwym oddychaniem”. Obiektywny czas snu był szacowany na podstawie obserwacji, gdy aktywność pacjenta była rejestrowana jako “oczy zamknięte, leżący” po przyjęciu leku nasennego.

Ograniczenia badania obejmują jego retrospektywny charakter, uniemożliwiający randomizację, oraz oparcie parametrów snu na dokumentacji personelu, a nie na obiektywnych badaniach snu. Może to prowadzić do przeszacowania obiektywnego całkowitego czasu snu i możliwego niedoszacowania czasu potrzebnego do zaśnięcia. Dodatkowo, subiektywny całkowity czas snu prawdopodobnie nie jest dokładnym oszacowaniem rzeczywistego całkowitego czasu snu, ponieważ pacjenci z bezsennością mają tendencję do przeszacowywania swojego problemu ze snem. Autorzy sugerują potrzebę dalszych badań, w tym randomizowanych badań kontrolowanych, aby lepiej określić różnice między trazodonem a doksepina w leczeniu bezsenności w warunkach szpitalnych.

Podsumowanie

Badanie retrospektywne kohortowe przeprowadzone w ośrodku akademickim na 122 pacjentach psychiatrycznych porównywało skuteczność trazodonu 100 mg i doksepiny 25 mg w leczeniu bezsenności. Pacjenci byli hospitalizowani w latach 2020-2022, a główne rozpoznania obejmowały zaburzenia depresyjne, afektywne dwubiegunowe oraz schizofrenię. Niepowodzenie leczenia wystąpiło u 35,2% pacjentów stosujących trazodon i 41,2% stosujących doksepinę, przy czym różnica nie była statystycznie istotna. Działania niepożądane były rzadkie i obejmowały głównie senność następnego dnia. Nie wykazano istotnych różnic między grupami w zakresie jakości snu, całkowitego czasu snu czy czasu do zaśnięcia. Badanie sugeruje, że zarówno trazodon 100 mg, jak i doksepina 25 mg mogą być skutecznymi opcjami w leczeniu bezsenności u pacjentów psychiatrycznych, choć potrzebne są dalsze badania randomizowane dla potwierdzenia tych wyników.